Voorwoord

Een corporatie in uw gemeente wordt binnenkort maatschappelijk gevisiteerd.¹ Dat betekent dat een onafhankelijke visitatiecommissie kort gezegd de maatschappelijke prestaties van de corporatie gaat beoordelen. U bent als wethouder of ambtenaar uitgenodigd voor een gesprek met de visitatiecommissie om uw oordeel over het presteren te geven. Of het is u als raadslid ter ore gekomen en u vraagt zich af of u niet ook uw zegje wilt doen. Misschien voor het eerst, maar wellicht had u er al eerder mee van doen.

Deze publicatie dient om inzicht te geven in het instrument ‘maatschappelijke visitatie van woningcorporaties’ en om u handvatten te geven voor het visitatiegesprek. Maar zeker ook om u aan te reiken wat u allemaal kan met zo’n visitatie, ook in de jaren nadat deze heeft plaatsgevonden. U laat mogelijk kansen liggen als u onvoorbereid naar het gesprek gaat of – als het visitatierapport er eenmaal is – niets met dat rapport doet.

De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) is een groot voorstander van de periodieke visitatie van woningcorporaties. Het is goed dat externe deskundigen volgens een gedeeltelijk vast stramien hun oor te luisteren leggen bij elke corporatie en dit in een rapport vastleggen. De laatste jaren is het accent verlegd naar het volkshuisvestelijk functioneren: draagt de corporatie voldoende en op een goede wijze bij aan het gemeentelijk woonbeleid? De VNG adviseert gemeenten dan ook om de visitatierapporten van alle in de gemeente werkzame corporaties te bestuderen en de aanbevelingen en aandachtspunten te betrekken bij de gesprekken over prestatieafspraken tussen gemeente, corporatie en huurdersorganisatie.

In een visitatie worden de maatschappelijke prestaties van een corporatie, de inzet van het vermogen en de governance over de afgelopen vier jaar onderzocht en beoordeeld door een onafhankelijke visitatiecommissie. Huurders, gemeente(n) en andere belanghebbenden worden uitdrukkelijk betrokken bij dit onderzoek. De corporatie kan zich in een visitatie verantwoorden. Met de feedback van buiten kan de corporatie haar voordeel doen voor de koers van de corporatie in de nabije toekomst. Kortom, visitatie biedt een kans tot verantwoorden en leren. Maar niet alleen voor de corporatie, ook voor de gemeente.

Een visitatie is voor corporaties een waardevolle ervaring en kan dat ook voor u zijn. Het is een kans om de verwachtingen over en weer te bespreken. Met deze publicatie hopen we hieraan bij te dragen.
Deze publicatie biedt zicht op:

• Het doel van visitaties. Visitatie levert informatie op over wat de corporatie in termenvan maatschappelijke waarde bijdraagt aan de gemeenschap waarin de corporatiezichzelf positioneert. Zowel stakeholders als onafhankelijke deskundigen kijken naar de corporatie en het interne toezicht. De visitatie dient om te leren, te spiegelen, in alle openheid te verantwoorden en te werken aan de relatie met belanghebbenden.
• De positie van de gemeente in een visitatie. Zowel bij de uitvoering als bij deopvolging van een visitatie speelt de gemeente een belangrijke rol. De gemeentegeeft samen (samen met huurders en andere belanghebbenden) een oordeel overhet presteren van de corporatie, het proces rondom de totstandkoming en de inhoudvan de prestatieafspraken en de tevredenheid met de relatie met de corporatie.
• Het belang van een goede betrokkenheid. Een visitatie en de betrokkenheid van degemeente bij visitatie kan met een relatief geringe inspanning veel opleveren.Visitatie biedt alle ingrediënten voor een inspirerend gesprek over maatschappelijkeprestaties, voor leren en verbeteren op basis van inzicht in prestaties en dewaardering van u als belanghebbende, voor kritische reflectie en voor een goededialoog. Zeker ook voor u als wethouder, ambtenaar of raadslid.

Hoofdstuk 1 biedt een algemene kennismaking met het instrument visitatie, met het stelsel en de methodiek en met de ontwikkeling ervan.

In hoofdstuk 2 wordt de verbinding gelegd tussen visitatie en de gemeente, waarna in hoofdstuk 3 de specifieke rollen van wethouder, ambtenaar of raadslid worden toegelicht. Het geheel wordt ingekleurd met citaten uit visitatierapporten, die u een beeld geven van het instrument en de positie van de gemeente.

We hopen dat u enthousiast bent over het visitatie-instrument, en dat u de visitatie van de corporatie(s) in uw gemeente als een nuttig handvat voor de dialoog zult inzetten.

Jeroen de Leede (beleidsmedewerker VNG) en Claudia Siewers (directeur-bestuurder SVWN)

_{1 In deze publicatie hanteren we de term visitatie als aanduiding van het instrument dat voluit ‘maatschappelijke visitatie woningcorporaties’ heet.}