Waarom visitatie?

Visitaties zijn onafhankelijk

De visitaties worden uitgevoerd door geaccrediteerde bureaus, die aan heldere eisen moeten voldoen. Een accreditatiecommissie beoordeelt of visitatiebureaus voldoen aan eisen van onafhankelijkheid en kwaliteit. Zo mogen bijvoorbeeld de bureaus en de medewerkers die bij de visitatie van een corporatie zijn betrokken geen andere banden hebben met of werkzaamheden uitvoeren voor de corporatie die ze beoordelen. Hier gelden termijnen voor om dat te garanderen. Van visitatoren wordt onder meer vereist dat ze gedegen kennis hebben van de corporatiesector, een sterk analytisch vermogen hebben, kritische gesprekspartner kunnen zijn, goed kunnen spiegelen en in het gesprek informatie naar boven kunnen halen, en uiteraard ook dat ze hun kennis over de visitatiemethodiek regelmatig up-to-date houden.

Rol SVWN

De Stichting Visitatie Woningcorporaties Nederland (SVWN) bewaakt, beheert en ontwikkelt het onafhankelijk stelsel van de visitaties. In de Woningwet 2015 is SVWN aangewezen als de organisatie die de visitatiebureaus accrediteert. In het stelsel bewaakt SVWN ook de kwaliteit van alle visitaties die bij corporaties worden uitgevoerd. Nadat een visitatiecommissie een visitatie heeft afgerond, toetst SVWN of de visitatie volgens de methodiek is uitgevoerd en of sprake is van een goede, onafhankelijke visitatie. Pas daarna worden visitatierapporten openbaar gemaakt. Op deze manier waarborgt SVWN dat sprake is van een kwalitatief hoogwaardig visitatiestelsel waar corporaties én hun belanghebbenden ook daadwerkelijk iets aan hebben.

Visitatie in andere sectoren

Visitatie vindt in tal van sectoren plaats: in het primair onderwijs, hoger onderwijs, bij de politie, de rechtspraak, in ziekenhuizen, bij gemeenten, provincies én woningcorporaties. Elk visitatiestelsel kent zijn eigen specifieke kenmerken en accenten. Maar steeds gaat het om (maatschappelijk) verantwoorden, met als uitdaging om het leerpotentieel ten volle te benutten (Schillemans, 2009).

Enkele kenmerken maken het visitatiestelsel van woningcorporaties bijzonder, zoals:

de combinatie van de functies verantwoorden en leren
beoordeling van maatschappelijke prestaties staat centraal
de grote rol die belanghebbenden spelen in de beoordeling
de onafhankelijkheid van de commissie die de visitatie uitvoert (geen peers)
de openbare integrale publicatie van het gehele visitatierapport
de mogelijkheid die aan corporaties geboden wordt om te kiezen uit meerdere geaccrediteerde visiterende bureaus
de breed-maatschappelijke bestuurlijke inbedding van het stelsel, gedragen door (vertegenwoordigende instellingen van) huurders, gemeenten, corporaties, toezichthouders en ministerie.

Wie meer wil weten over visitaties in andere sectoren, kan te rade bij NVAO (hoger onderwijs), NIAZ (ziekenhuizen) en PO-raad (primair onderwijs).

Enkele Nederlandstalige bestuurskundige studies over visitaties zijn:

Bruijn, H. de, 2008, Managers en professionals. Over management als probleem en als oplossing, Den Haag: Academic Service.
Schillemans, T., 2007, Verantwoording in de schaduw van de macht. Horizontale verantwoording bij zelfstandige uitvoeringsorganisaties, Den Haag: Lemma (dissertatie).
Schillemans, T., 2009, Visitaties als vorm van publieke verantwoording. In: Bovens, M. en T. Schillemans, Handboek publieke verantwoording, Den Haag: Lemma, pp. 161-180.
Schutgens, J.M.L.R., 2014, Met vreemde ogen kijken. Visiteren van gemeentebesturen in vergelijkend perspectief, Oisterwijk: Wolf (dissertatie).

Wonion – januari 2020: visitatiecommissie over samenwerking met gemeente Oude IJsselstreek

Verbeterde samenwerking leidt tot goede resultaten
De relatie met de gemeente is sinds de vorige visitatie verbeterd en hersteld. Wonion heeft samen met de gemeente Oude IJsselstreek bewust relatief veel statushouders gehuisvest, waarbij het doel van Wonion was om statushouders een permanente woonplek te bieden.
[…]
De gemeente noemt de relatie met Wonion prima en open. Naast het reguliere overleg dat regelmatig plaats vindt is er ook altijd overleg mogelijk als daar aanleiding voor is. Alles is bespreekbaar. Wonion zoekt volgens de gemeente naar verbindingen, het leren van elkaar met andere partijen en geeft studenten een kans. De gemeente zit samen met Wonion in een innovatiehub.